J. Claim op het Rijk

Financieringssystematiek gemeentefonds
Het meest recente dossier waar gemeenten in de meerjarenbegroting tegenaan lopen is de wijziging van de financieringssystematiek via het gemeentefonds. De wijziging is technisch van aard met als doel om een meer stabiele financiering van gemeenten en provincies te organiseren en de huidige schommelingen, waarop het lastig beleid maken is, te voorkomen. Echter, gepaard gaande met de systematiek is een korting van 3 miljard vanaf 2026 opgenomen op het gemeentefonds. Hiervan is vanaf 2026 1 miljard inmiddels gerepareerd, maar 2 miljard staat nog. Dit leidt voor Krimpenerwaard vanaf 2026 tot een korting van ongeveer 5 miljoen euro op jaarbasis.

Kosten Jeugdzorg
In het sociaal domein zijn er met en sinds de decentralisatie in 2015 vanuit de Rijksoverheid verschillende keuzes gemaakt die grote financiële impact hebben gehad op gemeenten en nog steeds hebben. Al lange tijd is er tussen het Rijk en de gemeenten discussie over de financiële houdbaarheid van het jeugdzorgstelsel. Inmiddels is er een financiële overeenstemming bereikt tussen Rijk en VNG op de zogeheten Hervormingsagenda Jeugd, maar ook hierin zitten nog volop financiële onzekerheden. Zo zijn de aanvullende middelen op basis van het advies van de commissie van wijzen nog niet structureel verwerkt in het gemeentefonds en wachten we nog op een richtlijn over hoe we hiermee om moeten gaan. Het tekort dat de commissie van wijzen berekende van 1,8 miljard euro is voor onze gemeente ongeveer 3,5 miljoen. In de jaren neemt dit bedrag af door hervormingsmaatregelen die een besparing moeten opleveren. Hierover is ook brede consensus. Maar naast deze oorspronkelijke maatregelen is in de hervormingsagenda ook een additionele besparing vanuit het coalitieakkoord Rutte IV in stand gebleven. Weliswaar neemt het Rijk verantwoordelijkheid voor het risico op het behalen van de besparing, maar de rekening is primair al wel bij gemeenten neergelegd door een korting op het gemeentefonds. Hierbij gaat het over € 1,2 miljoen voor onze gemeente. 
Wmo abonnementstarief:Een ander goed voorbeeld van een keuze met enorme impact op zowel de financiën als ook de uitvoering is het invoeren van het abonnementstarief Wmo voor huishoudelijke hulp per 2019. Niet alleen heeft dit ervoor gezorgd dat gemeenten voor veel minder geld gelijke taken dienden uit te voeren, maar daarnaast heeft de enorme toestroom aan aanvragen die dit met zich meebracht ook geleid tot hoge werkdruk en wachtlijsten bij zorgaanbieders waar we heden ten dage nog steeds last van hebben. Inmiddels is ook bij de Rijksoverheid wel duidelijk dat het idee om dit type zorg voor iedereen betaalbaar te maken zijn doel voorbijgeschoten is en ligt er nu een voorstel om per 2026 een herintrede van de eigen bijdrage op de Wmo plaats te laten vinden. In de begroting 2019 is uitgegaan van een daling van de inkomsten van € 200.000 per jaar. Maar gezien de aanzuigende werking van dit abonnementstarief en de toenemende vergrijzing zijn de inkomsten t.o.v. stijgende kosten nog veel verder gedaald. Vanaf 2019 tot en met 2022 hebben we een stijging in de aantal cliënten gezien van 27% van 1100 naar 1400 cliënten en een stijging in de kosten van 38% van 2,6 miljoen naar 3,6 miljoen. Het is niet onrealistisch op basis van de stijging in aantallen en kosten de daadwerkelijke gemiste inkomsten en gestegen kosten op € 0,4 miljoen te ramen.

Energietoeslag
Al voor de oorlog in Oekraïne, maar zeker sinds de oorlog in Oekraïne is er sprake van een energiecrisis. Veel huishoudens bleken niet meer in staat de almaar stijgende energieprijzen te kunnen betalen en ingrijpen was nodig om de meest getroffen doelgroep te ondersteunen. De overheid heeft daartoe de energietoeslag in het leven geroepen. Een maatregelen die door de gemeenten uitgevoerd diende te worden en waarbij inwoners met een inkomen tot 120% een toeslag konden ontvangen om de energierekening te voldoen. Voor de regeling zijn gemeenten gecompenseerd via een macro toebedeling van een totaal budget. Voor onze gemeente betekent dit een tekort van € 0,3 miljoen. Daarbij moet dan nog aangetekend worden dat dit exclusief de enorme personele inzet is die op dit dossier gepleegd diende te worden. Aangezien de regeling voor 2 jaar geldt is dat dus een minimaal tekort van € 0,6 miljoen.

Asielcrisis
Een ander dossier dat in de afgelopen jaren steeds vooruit geschoven is en waarvoor nu gemeenten de rekening gepresenteerd krijgen is de opvang van asielzoekers en statushouders. Het lukt de rijksoverheid niet om structureel oplossingen te vinden voor de opvang van asielzoekers en gezien de stagnerende woningbouw stroopt ook de plaatsing van statushouders verder op. Als gemeente Krimpenerwaard hebben we afgelopen jaar een bijdrage willen leveren om met name voor de meest kwetsbare groep onderdak te verzorgen. Per 2023 is er dan ook een opvanglocatie voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen geopend. Deze opvanglocatie wordt weliswaar beheerd door het COA, maar dit neemt niet weg dat er vanuit de organisatie veel inzet nog was en blijft om het reilen en zeilen rondom de opvanglocatie en ook het contact daarin met de inwoners in goede banen te leiden. In de begroting 2023 is een bedrag van € 150.000 opgenomen voor een opgave manager om de opvang te begeleiden en in de begroting 2024 hebben we opgenomen dat wij verwachten dat dit ons € 400.000 aan ambtelijke inzet zal kosten, nog los van eventuele kosten aan Jeugdzorg, waarvoor wij niet direct gecompenseerd zullen worden.

Omgevingswet
Een ander in het oog springend dossier is dat van de omgevingswet/Wkb. Dit dossier loopt al vanaf 2017 en de daadwerkelijke invoering van de omgevingswet is keer op keer uitgesteld. Dit maakt dat gemeenten keer op keer moesten anticiperen op andere invoeringsdata en nieuwe ontwikkelingen. Inmiddels is er een definitieve invoeringsdatum en kijkende naar het implementatietraject is duidelijk dat dit ons als gemeente vele malen meer geld heeft gekost dan waarvoor we gecompenseerd zijn. Het totale gat tot 2024 is € 2,6 miljoen. Vanaf 2024 zien we verschillende risico’s op ons afkomen m.b.t. de omgevingswet die we nu inschatten op zo’n € 400.000. De insteek van de wet is dat deze binnen 10 jaar budgetneutraal zou moeten zijn, maar recente inschattingen temperen deze verwachting al behoorlijk en spreken over minimaal het dubbele aantal jaren.

Claim op het Rijk
Om de claim op het Rijk kracht bij te zetten hebben wij deze onderstaand geadresseerd aan het ministerie van Algemene Zaken.