Volksgezondheid en milieu

Binnen dit programma werkt de gemeente Krimpenerwaard aan het behouden en bevorderen van een gezonde en duurzame leefomgeving.
In dit programma zijn de middelen opgenomen voor het uitvoeren van taken op het gebied van volksgezondheid, milieu, klimaatadaptatie, energietransitie, circulaire economie, biodiversiteit en dierenwelzijn.
De Sustainable Development Goals (SDG's) zijn 17 doelen "om van de wereld een betere plek te maken in 2030". De gemeenteraad heeft op 14 juli 2020 motie M20-028 aangenomen. De uitvoering van deze motie wordt voortvarend opgepakt. We richten de monitoring op duurzaamheid door in onze P&C cyclus aan te sluiten bij de volgende vier SDG’s:

1. Betaalbare en duurzame energie
2. Verantwoorde consumptie en productie (circulaire economie)
3. Klimaatactie (CO2 uitstoot, klimaatadaptatie en bodemdaling)
4. Leven op land (biodiversiteit)

Het instrumentarium van de Sustainable Development Goals biedt echter onvoldoende mogelijkheden om de monitoring goed uit te kunnen voeren. We hebben daarom een eigen CO2 monitor (op basis van de klimaatmonitor van Rijkswaterstaat) opgezet. Ook monitoren we de komende jaren zelf de opwek van hernieuwbare energie. Vanuit het Rijk worden bovendien diverse monitoringsinstrumenten ontwikkeld met betrekking tot biodiversiteit, circulaire economie en klimaatadaptatie.

Klimaatadeptatie
X
AMBITIE	Het klimaatadaptief inrichten van de openbare ruimte en het stimuleren van inwoners en ondernemers om in het particulier grondgebied zo veel mogelijk klimaatadaptieve maatregelen toe te passen.
ER-DOEL	We richten samen met onze inwoners en ondernemers de buitenruimte klimaatbestendiger en waterrobuuster in.
WE METEN	De kwetsbaarheden in ons gebied met betrekking tot extreme neerslag, hitte, droogte en overstroming.
INSPANNINGEN 2023 - 2026	We geven uitvoering aan de Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie van het Omgevingsprogramma Riolering en Klimaatadaptatie.
	We stellen een communicatiestrategie Klimaatadaptatie op om inwoners, bedrijven en organisaties te informeren over klimaatadaptatie.
	We stellen een Hitteplan op. Dit moet schade aan infrastructuur voorkomen en hitte gerelateerde gezondheids- en welzijnsproblemen voorkomen, beperken en aanpakken.
MIDDELEN 2023	Incidenteel €50.000 voor advieskosten voor de Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie uit het omgevingsprogramma Riolering en Klimaatadaptatie. Dekking uit voorziening Riolering.
VERANTWOORDING	Op 30 mei 2023 is het Programma Riolering & Klimaatadaptatie Krimpenerwaard (PR&K) door uw raad vastgesteld. Hierin zijn middelen opgenomen om de Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie verder vorm te geven. Ook is gewerkt aan de Communicatiestrategie Klimaatadaptatie en het Lokaal Hitteplan.
X
Energietransitie
X
AMBITIE	We onderstrepen de urgentie van de energietransitie. Hierbij zetten we in op zowel het opwekken van duurzame elektriciteit, maar zeker ook op energiebesparing. We werken samen in de regio en staan open voor innovatieve ontwikkelingen en technieken. Mede om te zorgen voor een stabiel stroomnet, samen met de coöperaties. We hebben zoekgebieden aangewezen waarbij we lokale betrokkenheid en ondernemerschap stimuleren. We geven de voorkeur aan het opwekken van zonne-energie op die plekken die andere of bestaande functies versterken. Denk aan zon op daken of bij grote parkeerplaatsen.
ER-DOEL	We zetten in op minder gebruik van fossiele energie en meer op hernieuwbare energie.
WE METEN	·         C02-uitstoot in de Krimpenerwaard (Klimaatmonitor).
	·         Energieverbruik (Klimaatmonitor).
	·         Hoeveelheid hernieuwbare energie (Klimaatmonitor).
INSPANNINGEN 2023 - 2026	We geven uitvoering aan het uitvoeringsplan warmtevisie.
	We stellen een RES (Regionale Energie Strategie) 2.0 op en voeren RES-ambities uit.
	We stellen ruimtelijke beleidskaders kleinschalige energie-opwek op. Om zo meer kleinschalige hernieuwbare opwek te stimuleren (in 2023 beleidskader kleinschalige zonnevelden).
	We zetten de duurzaamheidslening voort zodat meer inwoners hier gebruik van kunnen maken om hun woning te isoleren en hernieuwbare energie op te wekken.
	We werken een subsidieregeling “van het gas af” uit.
	We maken met de woningbouwcorporaties samen afspraken over verduurzaming huurwoningbestand.
	We voeren de rijksregelingen uit als daar extra middelen beschikbaar voor worden gesteld.
MIDDELEN 2023	Incidenteel € 356.000 voor uitvoering energietransitie
	Incidenteel € 1.250.000 voor duurzaamheidsleningen (revolverend fonds)
	Structureel € 20.000 voor subsidieregeling aardgasvrij.
VERANTWOORDING	De afgesproken inspanningen zijn grotendeel geleverd. De subsidieregeling “van het gas af” is nog niet afgerond en RES 2.0 is voorlopig nog niet aan de orde. De RES-ambities zijn opgepakt door in regionaal verband te werken aan het omgevingsprogramma Zon op land en Lokaal eigendom. Lokaal is beleid voor kleine windmolens en verduurzaming monumenten opgesteld en zijn mogelijkheden voor een lokaal energiebedrijf onderzocht. Door de inzet van rijksmiddelen is onder andere een bijdrage geleverd aan het verminderen van de energiearmoede en is gewerkt aan een omgevingsprogramma warmte.
X
Benutten van grondstoffen
X
AMBITIE	We zetten nog meer in op het stimuleren van afvalscheiding. Hierbij onderzoeken we de mogelijkheid voor (gedeeltelijke) nascheiding van afval.
ER-DOEL	We willen meer grondstoffen uit het restafval benutten.
WE METEN	Het aandeel van fijn en grof huishoudelijk restafval in kilogram per inwoner per jaar.
INSPANNINGEN 2023	We voeren een onderzoek uit naar de mogelijkheden om: • meer grondstoffen gescheiden in te zamelen en het volume restafval te verlagen. • met nascheiding het aandeel van grondstoffen uit het restafval verder te verhogen.
	We voeren een bewustwordingscampagne voor inwoners uit.
	We starten met de bouw van een milieustraat voor alle inwoners van de gemeente Krimpenerwaard.
MIDDELEN 2023	Incidenteel: €60.000,- voor bewustwordingscampagne
VERANTWOORDING	Het aandeel fijn restafval is gedaald met 7 kg. tot 104 kg. per inwoner. We zien hier het effect van een hoog variabel diftar-tarief op het scheidingsresultaat.  Inclusief grof restafval ingezameld op de milieustraat bedraagt het totale volume huishoudelijk restafval 127 kg. per inwoner. Er is 22% meer textiel ingezameld. Er is onderzoek gedaan naar de 'nascheiding' van grof huishoudelijk afval. Cyclus heeft naar aanleiding van dit onderzoek, in opdracht van negen aandeelhoudende gemeenten, een bedrijfsplan opgesteld voor een demontagebedrijf. Het primaire doel hiervan is om 60-80% van het grof restafval op de milieustraat na inzameling te scheiden in recyclebare stromen. Eind 2023 is gestart met de uitvoering van een plan van aanpak voor een bewustwordingscampagne.  Voor de bouw van één centrale milieustraat is een raadsvoorstel voorbereid om hiervoor een krediet beschikbaar te stellen.
X
Samen de biodiversiteit vergroten
X
AMBITIE	De diversiteit en soortenrijkdom staan onder druk en vragen om maatregelen. Binnen de kernen zetten wij in op bevordering van diversiteit van soorten. Denk aan natuurvriendelijke oevers, variatie in de beplanting en een flexibel snoei- en maaibeleid.
ER-DOEL	Samen met inwoners en andere overheden de biodiversiteit vergroten.
WE METEN	·         Het aantal bomen in de kernen en het aantal uitgedeelde bomen.
	·         Het aandeel nieuwbouwprojecten waarbij een afspraak is gemaakt over het vergroten van de biodiversiteit.
	·         Het aantal verleende subsidies voor biodiversiteitsinitiatieven.
INSPANNINGEN 2023 - 2026	We planten bomen in de openbare ruimte en delen bomen uit aan particulieren.
	We beheren bermen en oevers zoveel mogelijk ecologisch. Dat beheer zetten we voort.
	We voeren projecten Operatie Steenbreek en Prachtlint uit.
	We ondersteunen biodiversiteitsinitiatieven van inwoners met subsidie.
	We werken samen met gebiedspartners om de rivierkreeftenproblematiek onder de aandacht te brengen bij LNV en we werken mee aan bewustwordingscampagnes over de bestrijding van invasieve soorten/ exoten.
MIDDELEN 2023	Structureel €10.000 voor initiatieven van inwoners op het gebied van biodiversiteit.
VERANTWOORDING	In de openbare ruimte is ook in 2023 circa 30% van de bermen en slootkanten ecologisch beheerd. Verder zijn er extra bomen geplant en bomen aangevraagd door particulieren in het kader van het project 10% meer bomen. In dat kader zijn in de kernen Ammerstol, Vlist en Berkenwoude in totaal 156 bomen geplant in de openbare ruimte.  Ook zijn er 204 gratis bomen verstrekt aan particulieren. Het is sinds 2023 mogelijk voor inwoners om een geveltuin aan te leggen op gemeentegrond. Dit draagt bij aan een prettige leefomgeving en op kleine schaal aan meer groen en dus biodiversiteit en klimaatadaptatie. We zetten stappen samen met de convenantpartners van Prachtlint (bijvoorbeeld het beheer van knotwilgen langs de Vlist). De gemeente ondersteunt Prachtlint bij de organisatie van de cursus 'natuurvriendelijk tuinieren'. In de openbare ruimte passen we natuurvriendelijke oevers toe en kiezen we zoveel mogelijk voor een diverse inheemse beplanting.  De gemeente stimuleert haar inwoners door het vergroenen van tuinen en het planten van bomen onder de aandacht te brengen tijdens bewonersbijeenkomsten over civiele projecten.  De rivierkreeftenproblematiek is via een brandbrief van belanghebbenden uit de Krimpenerwaard onder de aandacht gebracht bij het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.  De subsidieregeling biodiversiteit is nog niet tot stand gekomen. Er wordt nu een combinatie gezocht met klimaatadaptatie waardoor meer budget beschikbaar komt voor maatregelen met een groter impact.
X
Betrokkenheid bij het beheer van de openbare ruimte
X
AMBITIE	De openbare buitenruimte is van ons allemaal. Daarom betrekken we inwoners actief bij het beheer en onderhoud ervan.
ER-DOEL	We vergroten de tevredenheid en betrokkenheid van onze inwoners met het beheer van de openbare ruimte.
WE METEN	·         De tevredenheid over de leefomgeving en dienstverlening (door burgerpeiling)
	·         De beoordeling van de fysieke leefomgevingskwaliteit (door Kwaliteitsmonitor Sociaal Domein)
INSPANNINGEN 2023 - 2026	We intensiveren de communicatie over het beheer (welke kwaliteit kan de inwoner verwachten, wat is de afspraak) en houden de aannemer aan deze afspraken.
	We zetten in op participatie bij het werken in de openbare ruimte. We gebruiken daarbij goede voorbeelden. Zowel uit pilots als van andere gemeenten.
MIDDELEN 2023	-
VERANTWOORDING	Het burgerpanel is gevraagd naar de vorm van PMD-inzameling (plastic, metaal en drankkartonnen), namelijk of een extra minicontainer de voorkeur geniet boven de huidige zakken. Dat zou de kwaliteit van de openbare ruimte verbeteren.  Hier is uitgekomen dat de bewoners een alternatief voor zakken willen, maar geen extra minicontainer op het erf. Verder is het sinds 2023 mogelijk voor inwoners om op gemeentegrond een geveltuin aan te leggen. Hiermee hebben zij direct invloed op de uitstraling en het onderhoud van de openbare ruimte. Tot slot worden de inwoners betrokken bij het vergroenen van de openbare ruimte in het project 10% meer bomen. Dit is in 2023 gestart in drie kernen en gaat zo de hele gemeente door.
X

Deelname in de volgende verbonden partij(en) draagt bij aan het uitvoeren van activiteiten en realiseren van de doelstellingen binnen dit programma. Voor verdere toelichting over de verbonden partijen verwijzen we u naar paragraaf F. Verbonden Partijen en bijlage 1.

Verbonden Partijen
- Cyclus NV
- Omgevingsdienst Midden Holland (ODMH)
- Hecht (vh RDOG Hollands Midden)
- Ingenieursbureau Krimpenerwaard (IBKW)

Doordat we de definitieve beschikking voor de aangevraagde SPUK- regeling 2023-2026 pas in mei 2023 ontvingen, zijn in 2023 niet alle geplande activiteiten volledig ingezet. Het niet uitvoeren van het volledige uitvoeringsprogramma resulteert in 2023 tot een eenmalig voordeel van €316.000. Omdat gemeenten op 1 januari 2023 nog geen zekerheid hadden over de hoogte van de middelen, nemen we 20% van het toegekende budget per onderdeel mee naar 2024. 

De uitgaven Hecht/Gezondheid vallen €213.000,- lager uit dan verwacht. Eind 2023 heeft het Algemeen Bestuur van Hecht een eerder genomen besluit tot een wijziging op de begroting 2023 teruggedraaid. Deze besluitvorming vond plaats nadat de P&C-cyclus rondom de tweede Tussenrapportage en  gemeentelijke begroting had plaatsgevonden, waardoor dit begrotingstechnisch niet meer verwerkt kon worden. Het gevolg hiervan is dat Hecht over 2023 flink verlies maakt en moet interen op het eigen weerstandsvermogen. In de tweede plaats zijn, in verband met het doorschuiven van BTW naar het gemeentelijke BTW compensatiefonds, de kosten lager uitgevallen. 

Voor het uitvoeringsprogramma Gezondheid is €132.000,- van het geraamde budget niet besteed. Een groot deel van de gemaakte kosten konden binnen de Brede SPUK- regeling verantwoord worden. Hierdoor is er in 2023 een incidenteel voordeel van €70.000,- op de lasten ontstaan. Daarnaast heeft er op de specifieke uitkering preventieakkoord geen inzet plaatsgevonden, waardoor het hiervoor geraamde bedrag terugbetaald moet worden (€30.000,-). Tot slot viel de subsidietoekenning 2023 lager uit dan het vastgestelde subsidieplafond  (€32.000,-). In afwachting van de voortzetting van de Brede SPUK- regeling na 2026 en het uitvoeringsprogramma Gezondheid 2024 is het behaalde financiële voordeel 2023 vooralsnog incidenteel. 

De overschrijding wordt veroorzaakt door hogere energiekosten en een correctie op eerdere jaren.  Daarnaast is de onttrekking uit de egalisatievoorziening lager uitgevallen dan begroot. Dit komt met name door de lagere kapitaallasten en de hogere inkomsten rioolheffingen.  

De baten vallen hoger uit. Het aantal aansluitingen is hoger dan begroot en er is sprake van hogere WOZ-waarden van niet-woningen. Bedrijven betalen namelijk rioolheffing als percentage op de WOZ-waarde. 

De baten en lasten van riolering worden geëgaliseerd met de voorziening.

 

De onderschrijding bij de lasten wordt veroorzaakt door lagere kapitaallasten en minder uitgaven dan begroot op overige diensten als communicatiemiddelen, inhuur derden en advies.

Er zijn ook minder baten in 2023 vanwege het minder aanbieden van ledigingen restafval. De inwoners scheiden het afval meer dan was verwacht en begroot. 

De baten en lasten van afval worden geëgaliseerd met de voorziening.

Medio 2023 hebben wij  extra middelen gekregen vanuit het rijk voor ambtelijke ondersteuning op het gebied van duurzaamheid (Spuk-regeling Capaciteit Decentrale Overheden voor klimaat- en energiebeleid, de zgn CDOKE-gelden). Dit zijn middelen die we ontvangen voor de jaren 2023-2025. De CDOKE-gelden zijn onder andere gebruikt voor de energietransitie (RES) die structureel op dit taakveld drukt. Er is voor duurzaamheid een incidenteel voordeel van bijna €190.000. Voor klimaatadaptie is een geraamd bedrag van ruim €100.000 bestemd voor advieskosten niet uitgegeven.  Dit wordt veroorzaakt omdat in eerste instantie de SPUK gelden zijn uitgegeven ten gunste van regulier budget.

Voor de energietransitie wordt een omgevingsprogramma opgesteld. De acties die hieruit volgen kunnen deels worden betaald met de SPUK CDOKE. Daarnaast zijn middelen ontvangen voor aanpak van energiearmoede en isolatie. Om de SPUK-regelingen uit te kunnen voeren is in 2023 ingezet op de voorbereiding, waardoor de middelen voor de uitvoering pas later worden ingezet. Dit verklaart de onderbesteding aan de lastenkant. Omdat de middelen meerjarig zijn toegekend, wordt een deel  van de rijksmiddelen volgend jaar besteed. Dit verklaart ook het verschil van €1.250.000 aan de baten- en lastenkant. Omdat we gebruik kunnen maken van rijksgelden, betekent dit ook dat we een deel van onze eigen middelen niet hebben hoeven te besteden en minder hoeven te onttrekken aan de reserve.

Er zijn meer begrafenissen geweest dan voorzien in de begroting. Daardoor zijn er ook meer particuliere graven aangekocht en/of verlengd en heeft er meer afkoop van onderhoud plaatsgevonden. Deze extra inkomsten worden gestort in de daarvoor bestemde reserve en voorziening. 

Het nadelige saldo op de onttrekkingen wordt veroorzaakt door een lagere onttrekkingen aan de reserves. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door minder uitgaven op de projecten gebiedsprocessen bodemdaling van  €100.000 en een onttrekking aan de reserve begraafplaatsen van bijna €60.000. De overige mutaties van € 68.000 betreffen mutaties onder de grens van € 50.000 en zijn verder niet toegelicht. De onttrekkingen hebben geen invloed op het resultaat.

Projectnaam	Kern(en)	Afsluiten Ja/Nee	Toelichting Jaarrekening	Begroot	Realisatie	Saldi
I0033 Riolering ijsseldijk noord	Ouderkerk	Ja	Het gezamenlijk achterlandtracé is niet haalbaar. SOK-partijen hebben met HHSK een vaststellingsovereenkomst gesloten en zijn grotendeels schadeloos gesteld. Vanwege scopewijziging wordt een nieuw plan opgesteld en een nieuw investeringsbudget aangevraagd.	1.804	97	1.707
I0095 Begraafplaats Stolwijk	Stolwijk	Ja	De uitbreiding van de begraafplaats is opgeleverd en inmiddels in beheer overgedragen.	1.357	1.337	20
I0455 Verv riolering Kadijkselaan BAB	Bergambacht	Ja	Dit project is conform planning en binnen budget uitgevoerd.	1.205	1.191	14
I0497 Harm./lev. papier-karton container	-	Nee	De minicontainers voor de huis aan huis inzameling zijn allen aangeschaft en geplaatst. De verwachting is dat in 2024 voorzieningen voor de hoogbouw worden gerealiseerd.	800	704	96
I0511 Project ondergrondse containers	-	Nee	Naar verwachting worden er in 2024 nog enkele ondergrondse containers geplaatst.	347	276	71
I0606 Hekwerk begraafplaats OU	Ouderkerk	Nee	Naar verwachting wordt deze opdracht in 2024 uitbesteed en in Q3/Q4 2024 wordt met de uitvoering begonnen.	50	0	50
I0638 Afvalpassen	-	Ja	Samenhang Vervanging paslezers (5G-communicatie). Praktijktest heeft aangetoond dat voor de nieuwe generatie paslezers de huidige afvalpassen niet vervangen hoeven te worden.	115		115
I0646 Milieustraat	-	Nee	Dit betreft een voorbereidingskrediet ten behoeve van de nieuwe milieustraat.	380	12	368
I0653 Paslezers ondergr afvalcontainers	(leeg)	Nee	Dit project start in 2024 in verband met de nieuwe 5G-communicatie.	560		560
I0657 Rioolspuitwagens	(leeg)	Ja	Met het oog op de nieuwe werf waarbij alle machines samenkomen is besloten om beide kredieten samen te voegen en één machine aan te schaffen. Deze machine is in 2023 aangeschaft en geleverd.	70	55	15
I0692 Stim. lening verduurz maatsch acc	(leeg)	Nee	In december 2022 is € 1.500.000 beschikbaar gesteld voor de Stimuleringslening verduurzamen maatschappelijke accommodaties. In 2023 zijn door het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting drie leningen verstrekt.	1.500	382	1.118
Middelgroot onderhoud Riolering	-	Nee	zie par C. Onderhoud kapitaalgoederen - VGRP	2.510	328	2.182
Overige vervanging (pers-)riolering e.d	-	Deels	zie par C. Onderhoud kapitaalgoederen - VGRP	1.205	1.191	14
Projectenboek 2018 - Riolering	-	Ja	zie par C. Onderhoud kapitaalgoederen - VGRP	1.784	1.790	-5
Projectenboek 2019 - Riolering	-	Ja	zie par C. Onderhoud kapitaalgoederen - VGRP
Projectenboek 2020 - Riolering	-	Deels	zie par C. Onderhoud kapitaalgoederen - VGRP	9.066	6.525	2.541
Projectenboek 2021 - Riolering	-	Nee	zie par C. Onderhoud kapitaalgoederen - VGRP	7.887	1.047	6.840
Projectenboek 2022 - Riolering	-	Nee	zie par C. Onderhoud kapitaalgoederen - VGRP	6.510	194	6.316
Projectenboek 2023 - Riolering	-	Nee	zie par C. Onderhoud kapitaalgoederen - VGRP	8.740	310	8.430
Eindtotaal				45.896	15.445	30.451

Voor projectbudgetten Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP), zie paragraaf C. Onderhoud kapitaalgoederen