6. Sociaal domein

Dit programma richt zich op de vraagstukken over welzijn, welbevinden van en (inkomens-) ondersteuning aan inwoners. We versterken de zelfredzaamheid en onderlinge verbondenheid van inwoners en bieden een vangnet waar nodig.

In dit programma zijn de middelen opgenomen voor het uitvoeren van de transformatieopgave (van 'zorgen voor' naar 'zorgen dat'), die volgt uit de transitie van de Jeugdwet, Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en Participatiewet.

Deelname in de volgende verbonden partij(en) draagt bij aan het uitvoeren van activiteiten en realiseren van de doelstellingen binnen dit programma. Voor verdere toelichting over de verbonden partijen verwijzen we u naar paragraaf F. Verbonden Partijen en bijlage 1.

Verbonden Partijen
- Werkvoorzieningschap Promen
- Hecht (vh RDOG Hollands Midden)

Op dit taakveld is een nadeel bij de lasten ontstaan van € 410.000 en een voordeel bij de baten van € 808.000 op verschillende regelingen en opvang met betrekking tot Oekraïne. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de paragraaf Oekraïne.
Op dit taakveld is een nadeel van € 47.000 ontstaan bij de lasten vanwege de kosten met betrekking tot naleving van controle coronatoegangsbewijzen. Hiervoor is de gemeente via een specifieke uitkering vergoed, waardoor voor eenzelfde bedrag een voordeel is ontstaan bij de baten. Derhalve heeft dit geen effect op het saldo.
Voor inburgering heeft de gemeente dit jaar een tweetal specifieke uitkeringen ontvangen van het Rijk voor het beschikbaar stellen van voorzieningen aan inburgeringsplichtigen die onder de nieuwe Wet Inburgering (WIb) vallen. Deze bijdrage is gebaseerd op een eerste inschatting van het Rijk. De huidige instroom van inburgeraars in de gemeente vallen echter nog onder het regime van de oude WIb, waardoor de aantallen inburgeraars 'nieuwe WIb' veel lager uitvallen.  Dit vertaalt zich in een voordeel bij de lasten € 135.000 en een nadeel bij de baten € 157.000. Het onbenutte bedrag van deze specifieke uitkeringen kan middels een reserveringsregeling worden gebruikt in 2023.

Op dit taakveld is een voordeel bij de baten ontstaan met betrekking tot een drietal specifieke regelingen met betrekking tot de afwikkeling van toeslagenaffaire € 84.000. De gemeente maakt lasten welke verantwoord dienen te worden vooruitlopend op vergoedingen vanuit het Rijk. Echter worden de rijksvergoedingen wel geboekt in 2022 zodat deze in hetzelfde jaar vallen als de lasten. Deze vergoedingen zijn echter niet in de begroting opgenomen, hetgeen tot een voordeel bij de baten leidt.
In de decembercirculaire is € 38.500 beschikbaar gesteld voor het versterken van de sociale basis. Deze middelen zullen worden ingezet ter dekking van tijdelijke formatie met als doel de lokale toegang verder te ontwikkelen.

De gemeente ontvangt van het Rijk een gebundelde uitkering voor het bekostigen van uitkeringen in het kader van de Participatiewet, IOAW, IOAZ, Bbz 2004 en voor de inzet van loonkostensubsidies (BUIG). Dit budget is niet afdoende om de gemaakte uitkeringslasten volledig te dekken. Onder voorwaarden kan de gemeente een beroep doen op de vangnetuitkering dat slechts een deel van het tekort dekt.  Voor 2022 blijven wij onder het drempelbedrag waardoor de gemeente niet in aanmerking komen voor een vangnetuitkering.  
Bij de lasten is een voordeel ontstaan van € 164.000. Dit voordeel wordt voornamelijk veroorzaakt door een daling van IOAW uitkeringen doordat inwoners de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Ook de komende jaren zal naar verwachting een daling van het IOAW uitkeringen te zien zijn aangezien alleen personen die geboren zijn voor 1-1-1965 nog een beroep kunnen doen op deze regeling. Daarnaast wordt een gedeelte van het voordeel verklaard doordat de Bbz uitgaven lager uitvallen dan begroot. Dit wordt veroorzaakt doordat als gevolg van de coronapandemie tot 1 april 2022 sprake was van versoepelende voorwaarde om voor deze regeling in aanmerking te komen. Vanaf 1 april 2022 is de reguliere Bbz en de daarbij horende voorwaarden van toepassing. Een nadeel is echter ontstaan op de uitkeringen in het kader van de Participatiewet. De landelijke daling van het aantal uitkeringen zien wij nog niet terug bij onze gemeente.  De verklaring hiervoor is dat wij ten opzichte van het landelijke beeld een relatief klein uitkeringsbestand hebben. De samenstelling van dit bestand (relatief groot aandeel heeft een grote afstand tot arbeidsmarkt) maakt dat de netto uitstroom beperkt is.  
Bij de lasten is een voordeel ontstaan van € 140.000 bij de financiële afwikkeling van de TOZO. In lijn met de accountant is er voor gekozen om bedragen met betrekking tot voorgaande jaren rechtstreeks via de balans te boeken, terwijl in de begroting rekening is gehouden dat dit via de exploitatie zou lopen. In relatie hier mee ligt het nadeel bij de baten van € 140.000. Per saldo heeft dit geen effect op het jaarsaldo.
In 2022 hebben 2.091 huishoudens gebruik gemaakt van de energietoeslag. Dit heeft geleid tot een nadeel van € 312.000 op de lasten. Vanuit het Rijk zijn middelen ter beschikking gesteld voor de energietoeslag. Deze zijn echter onvoldoende om de kosten voor het uitkeren en uitvoeren van de energietoeslag te dekken.  Wij hebben dit aangekaart bij de VNG. De VNG geeft aan dat het kabinet de garantie heeft gegeven richting zowel de Tweede Kamer als gemeenten dat deze regeling kostendekkend zou moeten zijn. Het is echter nog onduidelijk of en hoe het Rijk gemeenten hierin gaat compenseren.
In de decembercirculaire 2022 is € 848.300 door het Rijk beschikbaar gesteld om de energietoeslag ook in 2023 te kunnen uitkeren. Voorgesteld wordt om dit bedrag te bestemmen. Middels een raadsinformatiebrief bent u op de hoogte gesteld dat de wet Energietoeslag 2023 naar verwachting in juni 2023 inwerking treedt. Gemeenten mogen niet eerder dan de inwerkingtreding van de wet aan de slag met aanvragen en uitkeringen van energietoeslag 2023.  Naast de toekenning via de decembercirculaire is door het Rijk kenbaar gemaakt dat ook in de meicirculaire 2023 gelden ter beschikking zullen worden gesteld voor de energietoeslag. 
Een nadeel van € 46.000 bij de lasten is ontstaan doordat meer alleenstaanden dan verwacht gebruik hebben gemaakt van de individuele inkomenstoeslag. Met de verstrekking van de Energietoeslag is een nieuwe groep inwoners met een laag inkomen bekend geworden bij ons en is bij de ons bekende inwoners meteen beoordeeld of men in aanmerking kwam voor de individuele inkomenstoeslag. De toename kan ook worden toegeschreven aan het feit dat inwoners per 1 september 2022 bij afloop van de toeslag per brief zijn herinnerd dat zij weer voor de regeling in aanmerking kunnen komen.

Bij de lasten is er een voordeel door een lagere bijdrage over 2022 aan Promen van € 58.000. Deze lagere bijdrage is vooral ontstaan door een hogere omzet van WSW personeel dan voorzien. 
Het wetsontwerp Breed offensief beoogt processen te stroomlijnen en te harmoniseren om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te krijgen. De wetswijzigingen treden 1 juli 2023 in werking. Voor de implementatie zijn in de decembercirculaire incidentele middelen beschikbaar gesteld voor de implementatie van de voorstellen uit het Breed offensief. Voor de gemeente Krimpenerwaard gaat het om € 16.000. Het bedrag zal worden ingezet voor tijdelijke formatie met als doel de wijzigingen te verwerken in gemeentelijke regelgeving en te implementeren in het uitvoeringsproces.

Bij de lasten is op dit taakveld een voordeel van € 167.000 ontstaan op het re-integratiebudget. Dit wordt  voor een groot deel veroorzaakt door verminderde inzet van de Arrivapas voor bijstandsgerechtigden. Geruime tijd na de invoering van de Arrivapas bleek dat het aantal reisbewegingen van bijstandsgerechtigden te gering was om de Arrivapas in te zetten. Toekenning van reiskosten op basis van daadwerkelijk afgelegde reisafstand bleek goedkoper te zijn.
Een andere oorzaak betreft het feit dat de instroom van het aantal inburgeraars dat onder de nieuwe Wet Inburgering valt pas laat op gang kwam en bovendien lager was dan verwacht. Dit had tot gevolg dat het participatiedeel voor deze groep nog niet ingezet hoefde te worden in 2022.
Daarnaast is een voordeel op de lasten ontstaan van € 76.000 doordat begrote uitgaven in het kader van het SD bestedingsplan in verband met corona niet zijn gerealiseerd. Dit wordt nader toegelicht in de COVID-19 paragraaf.

Op dit taakveld is een voordeel ontstaan bij de lasten van € 362.000. Dit voordeel wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de gerealiseerde lasten voor bouwtechnische aanpassingen € 221.000 en hulpmiddelen € 52.000 lager zijn uitgevallen. Bij de 2e TRP is het begrote bedrag opgehoogd naar aanleiding van een verwachte stijging van het aantal woonaanpassingen en hulpmiddelen. Bij jaareinde is gebleken dat deze stijging echter beperkter is dan bij de 2e TRP is ingeschat waardoor het genoemde voordeel ten opzichte van het begrote bedrag is ontstaan.
Daarnaast wordt het voordeel op de lasten veroorzaakt door lagere gerealiseerde lasten op medische meerkosten € 90.000. Deze regeling bestaat sinds 1 mei 2021 en het aantal gebruikers is in 2022 gestegen. Om de doelgroep van deze regeling verder te vergroten zijn per 1 januari 2023 de voorwaarden  verruimd.  verruimd. 

Bij de lasten zien we op dit taakveld een behoorlijk voordeel ten opzichte van de begroting van € 716.000. Dit voordeel is veroorzaakt door een afvlakken van het aantal aanvragen en is evenredig verdeeld over de drie grootste onderdelen binnen dit taakveld te weten: hulp bij het huishouden, begeleiding en verstrekking PGB. In 2021 was al een iets minder grote stijging dan de jaren daarvoor zichtbaar, maar in 2022 is sprake geweest van een afvlakking. Zoals aangegeven heeft dit niet alleen betrekking op de lasten, maar ook op de aantallen aanvragen waar we nog een minimale stijging zien ten opzichte van 2021 op deze onderdelen. Ten opzichte van de rekening 2021 zijn de lasten nog wel met ongeveer € 200.000 gestegen, maar dit is fors minder dan waarmee in de begroting rekening was gehouden.
Bij de baten is een voordeel ontstaan met betrekking tot de eigen bijdrage voor Wmo maatwerkvoorzieningen. De reden voor deze voordelige afwijking ligt in het feit dat er ten opzichte van de primitieve begroting meer afnames van Wmo voorzieningen zijn geweest. Anders dan aan de lastenkant is de begroting voor de eigen bijdrage tussentijds niet opwaarts bijgesteld.

Bij de lasten zien we op dit taakveld een voordeel van €76.000. Dit voordeel is ontstaan door een stagnatie van de aantallen aanvragen en daarmee ook de kosten. Ten opzichte van het rekeningresultaat 2021 is er nog sprake van een stijging van de kosten met € 100.000 maar dit is aanzienlijk lager dan waarmee in de begroting rekening was gehouden voor 2022.
Bij de baten is een voordeel ontstaan van € 85.000. Dit wordt veroorzaakt doordat de baten die zijn ontvangen vanuit de compensatieregeling Beschermd Wonen van de centrumgemeente Gouda hoger waren dan begroot

Bij de lasten zien we op dit taakveld een aanzienlijk voordeel ten opzichte van de begroting 2022. Belangrijkste oorzaak van dit voordeel is de wijziging van het Woonplaatsbeginsel in de Jeugdwet per 1-1-2022. Met deze wijziging heeft er een behoorlijke verschuiving plaatsgevonden van zorgkosten tussen onderlinge gemeenten op basis van het principe dat de gemeente waar een jeugdige die zorg ontvangt vandaan komt verantwoordelijk blijft voor kosten van deze zorg. Voor onze gemeente heeft dit effectief tot gevolg gehad dat er van 83 jeugdigen de zorgkosten niet langer meer door ons, maar door een andere gemeente gedragen moeten worden, maar er zijn ook 31 jeugdigen onder onze verantwoordelijkheid gekomen. Deze hele verschuiving heeft een totaaleffect van € 1,6 miljoen aan zorgkosten Jeugd die van onze gemeente naar andere gemeenten verschoven zijn.

Het nadelige saldo wordt veroorzaakt door een hogere storting aan reserves. Het betreft voornamelijk voordelen op verschillende regelingen en opvang met betrekking tot Oekraïne. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de paragraaf Oekraïne.
Het nadelige saldo wordt veroorzaakt door de lagere onttrekkingen aan reserves. Het betreft voornamelijk nog niet gerealiseerde dekking van lasten voor re-integratie statushouders € 60.000, caseloadverlaging gecertificeerde instellingen  € 45.000 en niet gedane corona gerelateerde uitgaven vanuit het SD bestedingsplan COVID-19 € 172.000.

Geen investeringen op programma 6 Sociaal Domein